Od samego początku istnienia mojej praktyki terapeutycznej ważnym elementem terapii logopedycznej i neurologopedycznej jest usprawnianie i profilaktyka motoryki narządów artykulacyjnych oraz korygowanie wad w obrębie jamy ustnej, ze szczególnym uwzględnieniem żuchwy. Dlatego, też ważną rolę odgrywa mioterapia, czyli ćwiczenia mięśni żucia i mięśni mimicznych.

Do najczęściej spotykanych nieprawidłowości na poziomie jamy ustnej i żuchwy należą wady zgryzu. Wczesna interwencja oraz profilaktyka rozwojowa w w/ w zakresie ma istotne znaczenie zarówno dla ogólnego rozwoju dziecka, jak i rozwoju prawidłowej artykulacji. Wady zgryzu są ważnym czynnikiem ogólnego rozwoju ze względu na to, iż mają one zasadniczy wpływ na procesy związane z prawidłowym przyjmowaniem pokarmów. Budowa i układ, warg, żuchwy, języka, zębów biorą udział w odgryzaniu, gryzieniu i żuciu. Zatem ich prawidłowa budowa morfologiczna i właściwa motoryka funkcjonalna stanowią gwarancję prawidłowego trawienia, które daje podstawę prawidłowego funkcjonowania pozostałych czynności życiowych. Ponad to właściwie funkcjonujący układ stomatognatyczny pozwala na prawidłowy sposób oddychania i fonacji.

Prawidłowa budowa i motoryka warg, żuchwy, języka wędzidełka podjęzykowego oraz właściwy układ zębów stanowią konieczny warunek dla prawidłowej produkcji poszczególnych głosek. Wobec powyższego, warto już na wczesnym etapie rozwoju dziecka, obserwować:

• w jaki sposób przyjmuje pokarm,
• jak radzi sobie z jedzeniem i piciem,
• jak oddycha
• jaka jest jego, fonacja i artykulacja.

Jeśli państwo, jako rodzice będziecie mieć jakiekolwiek wątpliwości odnoszące się do opisywanych wyżej obszarów zachęcam, do konsultacji ze specjalistą np.: peridontą / stomatologiem dziecięcym, ortodontą, logopedą/ neurologopedą.

Będąc logopedą / neurologopedą w sytuacji nieprawidłowej artykulacji lub fonacji w pierwszym rzędzie proponuję ćwiczenia odnoszące się do w/w narządów, a szczególnie mięśni mimicznych i mięśni języka. Ćwiczenia te noszą nazwę mioterapii. Dzielą się na czynne i bierne. Pierwsze z nich polegają na regularnym oraz świadomym powtarzaniu ruchów napinających i rozluźniających mięśnie. Natomiast w ćwiczeniach biernych mięśnie są poddawane działaniu sił wytwarzanych dzięki współpracy pomocy terapeutycznych takich jak np. szpatułki, gryzaki itp. oraz podczas noszenia trajnera, płytki przedsionkowej lub krążka Friela.

Mioterapię najczęściej stosuję, jako zapobieganie lub przygotowanie leczenia ortodontycznego oraz jak wspominałam wyżej, jako istotny element terapii logopedycznej i neurologopedycznej w przypadku następujących wad zgryzu: tyłozgryz, tyłożuchwia, przodozgryzu, przodożuchwia, funkcjonalnych bocznych przemieszczeń żuchwy, zgryzów krzyżowych, zgryzów głębokich i otwartych.

Mioterapia odgrywa też ważną rolę w pracy nad prawidłową pracą mięśni języka, który tworzy swój schemat ruchowy podczas połykania. Czynność połykania towarzyszy człowiekowi od chwili urodzenia i odbywa się blisko 1000-2000 razy dziennie. Jeśli zatem pojawi się nieprawidłowy paradoksalny wzorzec połykania będzie on powodował przesuwanie zębów i/lub deformację żuchwy, bowiem w tym przypadku, język porusza się do przodu naciskając na zęby.

Podsumowanie

Co winno niepokoić rodzica?

Objawy występowania nieprawidłowości funkcjonalnych i morfologicznych narządów w obrębie jamy ustnej:

• ciągle otwarte usta
• nieustanne, oddychanie przez usta
• pogrubiona i mocno zaczerwieniona dolna warga
• wilgotna dolna warga
• gromadzenie śliny w kącikach ust
• język w pozycji spoczynkowej napiera na zęby
• język leży między zębami
• chronicznie wysunięty język poza jamę ustną

Co się może stać, jeśli przyjmiemy zasadę:

1. że dziecko z tego wyrośnie
2. że samo mu przejdzie?

Następstwa nieleczenia zaburzeń funkcjonalnych i morfologicznych narządów w obrębie jamy ustnej:

• wady zgryzu
• problemy ze stawami skroniowo-żuchwowymi
• nieprawidłowa artykulacja, w przypadku nagromadzenia nieprawidłowej produkcji głosek niemożność komunikacji drogą werbalną.

Skąd się biorą problemy związane z układem stomatognatycznym??

Przyczyny powstawania zaburzeń funkcjonalnych i morfologicznych narządów w obrębie jamy ustne:

Zaburzenia nabyte

• Powiększone migdałki podniebienne i / lub gardłowy,
• alergie, czego konsekwencją jest również nieprawidłowe oddychanie
• wadliwe oczyszczanie nosa z wydzieliny
• ciągłe infekcje
• niekorzystne układanie niemowlęcia
• niekorzystne karmienie w wieku niemowlęcym tj. stosowanie smoczków o zbyt dużej średnicy
• zbyt długo trwające posiłki zarówno w odniesieniu do piersi jak i butelki
• zbyt silny wypływ mleka (z piersi, z butelki)
• zbyt długi okres karmienia butelką (w odniesieniu do wieku)
• picie z kubka z ustnikiem
• nawykowe ssanie(kciuka, pościeli, ołówka pozostałych palców)
• obgryzanie paznokci
• przetrwałe niemowlęce połykanie
• wady tkanek miękkich
• zgrzytanie zębami- bruksizm
• urazy zębów
• ubogie w składniki odżywcze i witaminy odżywianie

zaburzenia wrodzone

• dziedziczność
• choroby przebyte przez matkę w okresie ciąży
• krzywica
• choroby zakaźne
• ucisk wewnątrzmaciczny
• przebyte urazy w okresie prenatalnym
• wadliwe ułożenie płodu